MEDITOUCH – HandTutor Επανεκπαίδευση Άκρας Χείρας

Η θεραπεία μέσω HandTutor στηρίζεται στις παρακάτω αρχές της αποκατάστασης:

• Χρησιμοποίησε το για να μην το χάσεις (Use it or lose it)
• Χρησιμοποίησε το και βελτίωσε το (Use it and improve it)
• Ενεργητική εξάσκηση
• Λειτουργικές κινήσεις
• Επανάληψη
• Ένταση
• Διάρκεια
• Κίνητρο
• Πρόκληση
• Βιοανάδραση

Το σύστημα HandTutor, όπως και τα ArmTutor, LegTutor και 3DTutor της ιδίας σειράς προϊόντων κινητικής αποκατάστασης, βασίζεται στις ευρέως αποδεκτές κλινικές μεθόδους της εξάσκησης που επικεντρώνεται στη δυσχέρεια (Impairment Oriented Training -IOT, η οποία αποτελεί υποκατηγορία της Εξαναγκαστικά Προκαλούμενης Θεραπείας – Constraint Induced Therapy) και της βιο-ανάδρασης. Μάλιστα η βιοανάδραση παρέχεται στο λογισμικό MediTutor με τρόπο επαυξημένο (augmented biofeedback) όπως αναλύεται παρακάτω.

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι για να επιτευχθεί βέλτιστη λειτουργική αποκατάσταση, δεν είναι αρκετή η εκτέλεση μόνο επαναληπτικών ασκήσεων. Πρέπει να προκαλούνται όλες οι κινητικές, αισθητηριακές και γνωστικές διαταραχές του ασθενή μέσω του συνδυασμού επαναληπτικών ασκήσεων με λειτουργικές ασκήσεις που επικεντρώνονται στη δυσχέρεια και παράλληλα να παρέχεται κατάλληλη βιοανάδραση στον ασθενή.

Το HandTutor μέσα από τις ειδικά σχεδιασμένες θεραπευτικές ασκήσεις που προσφέρονται με τη μορφή παιχνιδιών παρέχει βιοανάδραση η οποία παρουσιάζεται με τρόπο επαυξημένο. Η επαυξημένη βιοανάδραση παρέχεται μέσω της Γνώσης Αποτελέσματος (Knowledge of Results – KR) και της Γνώσης Απόδοσης/Εκτέλεσης (Knowledge of Performance – KP). Η Γνώση Αποτελέσματος αναφέρεται στο αποτέλεσμα της προσπάθειας με αντικειμενικό και ποσοτικό τρόπο, ενώ η γνώση της εκτέλεσης/απόδοσης είναι υποκειμενική και ασχολείται με τη διαδικασία εκτέλεσης της ενδεδειγμένης κίνησης (πώς πρέπει να εκτελεσθεί σωστά μια κίνηση).

Το HandTutor καταφέρνει και προσφέρει επαυξημένη βιοανάδραση μέσω του συνδυασμού KR και KP τα οποία δεν μπορούν να επιτευχθούν μέσω των παραδοσιακών προγραμμάτων αποκατάστασης. Αυτές οι μορφές ανάδρασης παρέχονται μέσα από τα παιχνίδια με τρόπο τόσο οπτικό όσο και ακουστικό μέσα από τον εικονικό κόσμο (vitual world) που προσφέρει το περιβάλλον του λογισμικού.

To λογισμικό MediTutor διαθέτει ειδικές δοκιμασίες για τη μέτρηση κινηματικών παραμέτρων, όπως ενεργητικό και παθητικό εύρος κίνησης, ταχύτητα και ρυθμικότητα κίνησης, κτλ.

Τα αποτελέσματα των δοκιμασιών καταγράφονται συστηματικά από το λογισμικό, απεικονίζονται σε ειδικά γραφήματα και αποθηκεύονται στο φάκελο του ασθενή. Υπάρχει και η δυνατότητα σύγκρισης με τις κινηματικές τιμές ελέγχου, σε περίπτωση ύπαρξης υγιούς ετερόπλερου μέλους.

Εύρος Κίνησης

Αρχικά, μετράται το παθητικό εύρος κίνησης κάθε δακτύλου και του καρπού και οι μετρήσεις αποθηκεύονται στη βάση δεδομένων. Στην οθόνη, το εύρος κίνησης αναπαρίσταται τόσο γραφικά όσο και με λεπτομερείς τιμές σε πίνακα.

Στη συνέχεια, ο ασθενής εκτελεί ενεργητική κάμψη-έκταση με τα δάκτυλα και τον καρπό του και το εύρος κίνησης καταγράφεται από το λογισμικό. Οι μετρήσεις αντιπαραβάλλονται γραφικά με τα αντίστοιχα παθητικά εύρη και επίσης παρουσιάζονται στον πίνακα όπως φαίνεται στην εικόνα παρακάτω. Όλες οι μετρήσεις αποθηκεύονται στη βάση δεδομένων και επίσης δημιουργείται αναφορά που αναπαριστά σε διαγράμματα την εξέλιξη των μετρήσεων από συνεδρία σε συνεδρία.

Ταχύτητα και Ρυθμικότητα Κίνησης

Κατά τη δυναμική δοκιμασία, ο ασθενής εκτελεί περιοδική κίνηση κάμψης-έκτασης δακτύλων στη μέγιστη συχνότητα και με το μέγιστο εύρος κίνησης για ένα διάστημα λίγων δευτερολέπτων. Η κυματομορφή της κίνησης καταγράφεται και αποθηκεύεται στη βάση δεδομένων.

Το λογισμικό πραγματοποιεί αυτόματα ανάλυση συχνοτήτων όπου υπολογίζεται η κατανομή της ενέργειας κίνησης στις διάφορες συχνότητες για κάθε δάκτυλο ξεχωριστά, εντοπίζεται η συχνότητα που φέρει τη μέγιστη ενέργεια. Επίσης, υπολογίζεται το μέγιστο εύρος κίνησης που επιτεύχθηκε κατά την δοκιμασία κάμψης-έκτασης. Η αναφορά που δημιουργείται φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Όλες οι υπολογιζόμενες τιμές παρουσιάζονται σε γραφήματα όπου αντιπαραβάλλονται με αυτές από προηγούμενες συνεδρίες.

Το λογισμικό MediTutor περιλαμβάνει ειδικά σχεδιασμένα παιχνίδια τα οποία προσφέρουν μια διαδραστική μορφή αποκατάστασης κατά την οποία ο ασθενής εκτελεί μια σειρά από θεραπευτικές ασκήσεις σύμφωνα με τα οπτικο-ακουστικά ερεθίσματα του κάθε παιχνιδιού, ενώ ο ψυχαγωγικός τους χαρακτήρας διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον και ενθαρρύνει τη συνεχή συμμετοχή του ασθενή.

Η αποκατάσταση μέσω HandTutor βασίζεται στην εκμάθηση και συντονισμό των λεπτών κινήσεων του άνω άκρου που επιτυγχάνονται μέσα από την εκτέλεση ενεργητικών κινήσεων σύμφωνα με τους στόχους που θέτει κάθε παιχνίδι και την παράλληλη απεικόνιση της προσπάθειας του ασθενή στον υπολογιστή. Μέσω αυτής της οπτικής πληροφορίας (ανάδρασης), ο ασθενής είναι ενήμερος για το αποτέλεσμα της προσπάθειας του με αποτέλεσμα η επιβράβευση των επιτυχών προσπαθειών να εκπαιδεύει τις κινήσεις του χεριού του (πλαστικότητα εγκεφάλου). Το θεραπευτικό πρόγραμμα των παιχνιδιών στηρίζεται σε βασικές αρχές της φυσιοθεραπείας και εργοθεραπείας, ενώ ο θεραπευτής μπορεί να ρυθμίσει ένα πλήθος παραμέτρων ώστε να εξατομικεύσει τις ασκήσεις και να προσαρμόσει το επίπεδο της κινητικής ή γνωσιακής δυσκολίας ανάλογα με την πρόοδο του ασθενή.

Συνολικά 10 παιχνίδια είναι διαθέσιμα καθένα από τα οποία επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση διαφορετικών παραμέτρων της κινητικής διαταραχής, όπως είναι το εύρος, ταχύτητα και ακρίβεια κίνησης, ο οπτικο-κινητικός συντονισμός, ιδιοδεκτικότητα, γνωστικές λειτουργίες, κτλ. Ο θεραπευτής μπορεί επίσης να προσδιορίσει το επιθυμητό μέγιστο εύρος κίνησης και να ορίσει τα δάκτυλα ή τον καρπό που θα συμμετέχουν σε κάθε παιχνίδι ή να ορίσει συνδυαστικές κινήσεις δακτύλων και καρπού. Αξίζει να σημειωθεί ότι ορισμένα παιχνίδια απαιτούν δύο παίκτες οπότε ο ασθενής είτε παίζει ενάντια στον υπολογιστή ή φοράει ένα δεύτερο γάντι στο αντίθετο χέρι του ή ακόμη μπορεί να παίξει ενάντια στον θεραπευτή ή σε δεύτερο ασθενή.

Καθένα από τα 10 συνολικά ειδικά παιχνίδια στο HandTutor επικεντρώνεται στην αντιμετώπιση συγκεκριμένων κινητικών και γνωστικών παραμέτρων. Αυτές οι παράμετροι περιλαμβάνουν:

• Εύρος κίνησης
• Ταχύτητα
• Ακρίβεια
• Αντοχή
• Αγνωσία
• Γνωστικά
• Συντονισμός
• Αντίθεση αντίχειρα-δείκτη

• Ισχαιμικά και αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια
• Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις με διαταραχές στην κινητική επιδεξιότητα χεριών
• Τρόμος και βραδυκινησία συνεπεία νευρολογικών παθήσεων, όπως νόσος του Πάρκινσον και Ιδιοπαθής Τρόμος
• Σκλήρυνση κατά πλάκας
• Εγκεφαλική παράλυση
• Δυσπραξία-Αναπτυξιακή Διαταραχή Συντονισμού
• Επεμβάσεις στην άκρα χείρα, όπως ανακατασκευή τενόντων, μεταφορές τενόντων, κ.α.
• Κατάγματα άνω άκρων
• Νευρικές βλάβες, π.χ. βραχιόνιου πλέγματος και κερκιδικού, ωλένιου και μέσου νεύρου
• Αντανακλαστική Συμπαθητική Δυστροφία (αλγοδυστροφία)

Επαυξημένη Βιοανάδραση

Το HandTutor μέσα από τις ειδικά σχεδιασμένες ασκήσεις καταφέρνει και προσφέρει επαυξημένη βιοανάδραση μέσω του συνδυασμού Γνώσης Αποτελέσματος (KR) και Γνώσης Απόδοσης/Εκτέλεσης (KP).

Για παράδειγμα, στο παιχνίδι «Track a Target» στα αρχικά στάδια της επανεκπαίδευσης με το HandTutor, η τροχιά πρέπει να ρυθμιστεί ώστε να έχει μεγάλο πλάτος και η ταχύτητα κίνησής της να είναι χαμηλή. Η δραστηριότητα ενθαρρύνει τον ασθενή να κινήσει τα δάκτυλά ή τον καρπό του ώστε να μείνει η μπάλα εντός τροχιάς, και η κατάλληλη οπτικό-ακουστική ανάδραση τον ενημερώνει σχετικά με την ικανότητα του να πετύχει τον εν λόγω στόχο (KR). Παράλληλα, το σχήμα της τροχιάς που κινείται προετοιμάζει και καθοδηγεί τον ασθενή για το τι πρέπει να κάνει στη συνέχεια ώστε να παραμείνει εντός της τροχιάς (KP). Καθώς ο ασθενής προοδεύει, το πλάτος της τροχιάς μπορεί να μικρύνει, η ταχύτητα κίνησης να αυξηθεί και η μορφή της τροχιάς να γίνει πιο σύνθετη.

Γνώση Αποτελέσματος

Στο HandTutor, τα πλεονεκτήματα της ανάδρασης KR περιλαμβάνουν:

• Δυνατότητα αυτο-αξιολόγησης της επίδοσης
• Παροχή κινήτρου στον ασθενή
• Μικρή ανάγκη για γνωστική προσπάθεια
• Ξεκάθαροι στόχοι για την εκτέλεση μίας άσκησης
• Γνώσης Απόδοσης/Εκτέλεσης

Τα πλεονεκτήματα που παρέχονται μέσω της KP περιλαμβάνουν:

• Συνεργασία του ασθενή
• Ευκολότερη εκμάθηση της άσκησης
• Ενεργή παρέμβαση από τον ίδιο τον ασθενή κατά τη διάρκεια της άσκησης
• Συντονισμός και γνωστική προσπάθεια
• Πρόληψη αντισταθμιστικών πρότυπων κίνησης

Οφέλη για το θεραπευτή

Το HandTutor έχει σχεδιαστεί ώστε το περιβάλλον του λογισμικού και η λειτουργικότητα του συστήματος να παρέχουν ένα ολοκληρωμένο επαγγελματικό εργαλείο. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του HandTutor προσφέρουν μία σειρά από οφέλη στον επαγγελματία θεραπευτή:

• Προσαρμογή της θεραπείας στις ανάγκες και πορεία του ασθενή.
• Χρήση σύγχρονων μεθόδων και εργαλείων στην αποκατάσταση.
• Συστηματική καταγραφή κινηματικών παραμέτρων.
• Ποσοτική παρακολούθηση και αξιολόγηση.